+90 312 431 04 34
Yanık; aşırı derecede ısı, radyasyon, güneş, elektrik ve kimyasal madde temasına maruz kalma sonucu ciltte oluşan hasar şeklinde tanımlanabilir. Yanık, derecesine göre vücutta hasar bırakma ihtimali bulunan, kişide sarsıcı acı ve duygusal travmaya yol açabilen çok ciddi bir durumdur. Farklı nedenlerden dolayı meydana gelebilen yanığa mümkün olan en kısa sürede müdahale etmek ve doğru ilk yardımı uygulamak kritik önem taşır. İlk yardım ne kadar başarılıysa, ciltteki hasar ve hayati tehlikenin de o kadar az olacağı söylenebilir. Ciddi bir yanık yaralanması, önemli miktarda hastane kaynağı kullanımını ve hemşire bakımını gerektiren ağrılı, ağır ve ölümcül bir olay olarak açıklanabilir. Yaşamı tehdit eden ilk ciddi olay, sıcak hava ve duman inhalasyonu ve bunlara bağlı gelişen ödemin yarattığı hava yolu problemi iken; ilerleyen dönemlerde ise yaşam için en önemli tehdit yaralanmadan sonra gelen karmaşık patofizyolojik süreçte seyreden hipovolemik şoktur. Daha ileri dönemlerde ise enfeksiyon önemli bir mortalite sebebidir. Erken dönemden sonra birçok komplikasyon, uzun bir morbidite süreci, çoklu cerrahi operasyonlar beklenmektedir ve donamına, malzemeye, medikal ve hemşirelik hizmetlerine büyük gereksinimler söz konusudur. Fiziksel, kozmetik ve psikolojik olarak uzun süreli sekeller, yanık hastası dışında ailesini ve çevresini hatta tedavi eden sağlık personelini de etkilemektedir.
Epidermal Yanıklar olarak ifade edebileceğimiz yanıklar yüzeyseldir. Ağrılı kırmızı ve vezikül, bül oluşumu gözlenmez. Kendiliğinden iyileşir. Birinci derece yanıklar önemli olarak kabul edilmez ve sıvı resüsitasyonu için kullanılacak yanık yüzey alanı hesabına katılmaz. Bu alanların sıvı resüsitasyonuna katılması aşırı sıvı resüsitasyonuna neden olan en önemli etkendir. Kendiliğinden 48 – 72 saat içinde iyileşir. Nemlendirici kremler iyileşmeye yardımcı olur.
(Dermis ve Epidermisi kapsayan yanıklar) : Termal hasarın dermise kadar uzandığı durumlarda ikinci derece yanık gelişmiş demektir. Bu yanıklar yüzeysel ikinci derece ve derin ikinci derece olarak ikiye ayrılır. Yüzeysel ikinci derece yanıklar ağrılıdır. Büller gelişir ve buradan seröz sıvı sızar. Yaraya enfeksiyon eklenme riski yüksektir. İyilieşme 10-20 gün arasında ve az skar doku ile olur. Derin ikinci derece yanıklar daha kuru ve kırmızıdır. Üzerine bası uygulandığında çok az beyazlaşır ve daha az ağrılıdır. Çoğunlukla yara kontraksiyonu ve reepitelizasyonun kominasyonu ile iyileşirler. Ancak sıklıkla çok ciddi derecede bir skar kontraksiyonu vardır.
(Tüm katman yanıkları) : Derinin tüm katları tahrip olmuştur ve deri kömürleşmiş, kösele gibi veya bal mumu gibi bir görünümdedir. Üçüncü derece yanıklar kurudur ve duyu kaybı vardır. Hasar ve yaralanma kaslara da ve daha derin dokular da, sinirlere de veya kemikler de görülebilir. Genelde alev, çok sıcak su ile haşlanma, elektrik akımı veya kimyasal ajanlar ile oluşurlar. Ciddi şekilde deformite ve fonksiyon kaybına neden olur.
Yanık etkeni veya nedeni termal, elektrik, kimyasal maddeler veya radyasyon olabilir. Her biri kendine özgü tedavi gerektirebilen özgün sonuçlara sahiptir. Savaşlarda ise alev silahları , yanıcı maddelerin tutuşması ve patlayıcı maddelerin infilakı gibi nedenlerden savaş alanlarında ciddi yanıklar meydana gelebilir. Ev kazalarında etkilenen çocuk yanık vakalarının %3-10 u kaza dışı nedenlere bağlı olabilir. Burada çocuk istismarı olabilir bu yüzden çok dikkatli olunmalı aile iyi sorgulanmalı ve özellikle çocuk yanık vakalarının girişleri adli vaka olarak yapılarak emniyet güçlerinin bu konudan haberdar olması sağlanmalıdır. Çünkü tekrarlanan istismara maruz kalan çocukların %30 zu hayatını kaybetmektedir.